Thí nghiệm quản trị thuật toán : quản trị xu hướng, khả năng phục hồi và sụp đổ của DAO
“Tổ chức tự động hóa và phi tập trung” (DAO) là hình thức mới cùa tổ chức chính trị tự động hóa và phi tập trung với lời hứa “tự trị”. Năm 2017, Quinn DuPont đã sáng tác một chương sách mang tên : <“DAO” – một tổ chức lịch sử và tính dân tộc được thiết kế để tự động hóa và phi tập trung thất bại>. Những thí nghiệm này vẫn đang tiếp tục. Vấn đề mà bài văn này cần phải thảo luận, đó chính là : Tổ chức tự động hóa và phi tập trung có khả năng phục hồi hay không, nếu như có, chúng sẽ sụp đổ tại thời điểm nào và sụp đổ ra sao (break)?
Bài văn này sẽ được chia làm hai bộ phận. Phần 1 sẽ bàn sâu về bối cảnh lịch sử của việc xuất hiện khái niệm DAO hiện đại（modern-day DAOs）trong cộng đồng chuỗi khối ngày nay. Tôi nhấn mạnh vào xu hướng của DAO trong chính trị phi tập trung bắt nguồn từ cuộc vận đồng cyberpunk, và mối quan hệ căng thẳng giữa vai trò con người và quản trị thuật toán trong khái niệm tổ chức “tự trị”, điều này phải đề cập đến việc tranh cãi quản trị về “trên chuỗi” và “dưới chuỗi” đã tồn tại từ trước đến nay. Tôi quan tâm đến DAO trong vai trò là kết cấu kỹ thuật xã hội, và đưa ra một vài phương pháp thường gặp trong việc xây dựng DAO, bao gồm DAOFirst và “thoát đến DAO（exit to DAO）”. Sau đó, tôi sẽ thông qua việc liệt kê ra những lỗ hổng thường gặp để tiến bước cung cấp tài liệu để dân tộc chí ETH (ETHnographic) điều tra, góp phần đưa ý kiến trong việc hoàn thiện khả năng phục hồi của DAO.
Phần thứ hai sẽ quan sát tình hình hoạt động của DAO, để thăm dò DAO có đúng thật là trang bị khả năng phục hồi (có nghĩa là người tham gia có thể tiếp tục tham gia và thực hiện mục tiêu đã nêu), nếu như là đúng, là thứ gì đã trao cho khả năng phục hồi của DAO giữa con người và các thành phần tự động hóa, hoặc là có thứ gì đã cản trở nó.
Bài viết này được tôi viết trước buổi đối thoại “thực thi của DAO” trong buổi “hội nghị nghiên cứu hợp động thông minh” do tôi chủ trì được tổ chức vào ngày 5 – 7 tháng 8 năm 2021. Nó cũng giúp ích phần nào trong những phân tích ban đầu trong luận án Tiến sĩ của tôi về ” khả năng phục hồi của kỹ thuật tự động hóa”. Chúng tôi vô cùng hoan nghênh những sự gia nhập có tính góp phần xây dựng.
Định dạng trích dẫn được đề xuất: Nabben, K. “Experiments in algorithmic governance continue: Trying not to fail at Decentralised Autonomous Organisations (DAOs)”. Substack. 29 July, 2021. Available online: https://kelsienabben.substack.com/p/experiments-in-algorithmic-governance.
1.Dẫn nhập
“Tổ chức tự động hóa và phi tập trung” Decentralized Autonomous Organizations, DAO） là một hình thức tổ chức có tính cách mạng, mơ mộng trong truyền thống của trí tưởng tượng mang xu hướng chủ nghĩa tự do của cyberpunk, việc quản trị được hoạt động theo mã code ứng dụng trong mạng lưới con người. Vì công cụ chuỗi khối đang trong quá trình thuần thục, nên tạo điều kiện thuận lợi cho việc thúc đẩy thí nghiệm về khái niệm này. DAO thông thường được gắn nhãn mắc là hệ thống có tính tham dự và mang tính dân chủ cao, chuyên cung cấp hiệu suát vận hành. DAO là bản hỗn hợp của công nghệ xã hội, được vận hành “trên chuỗi” và “dưới chuỗi” trong thế giới. Tính chất của của những hệ thống này vẫn mang cái mới mẻ, và những hệ thống này vẫn chưa có kết quả rõ ràng nào trong những nghiên cứu từ phía con người. Bài văn này sẽ thảo luận về vấn đề “DAO có trang bị khả năng phục hồi hay không”
Trong bài nghiên cứu công nghệ cộng động phi tập trung, tôi cho rằng khả năng phục hồi （resilience）chính là sự thích ứng và năng lực chuyển đổi của hệ thống công nghệ xã hội khi gặp nguy cơ và mối đe dọa. Đối với DAO, khả năng phục hồi chính là sức duy trì của DAO khi đối mặt với sự công kích và những cú va chạm của xã hội và công nghệ. Trong bài nghiên cứu về hệ thống công nghệ – xã hội, tôi xem khả năng xuất hiện lỗ hỏng là một khái niệm liên quan đến khả năng phục hồi.
Tôi sẽ xem việc quản trị là lĩnh vực hoạt động của sự điều phối và kiểm soát các hệ thống phức tạp. DAO cần phải xây dựng lĩnh vực hoạt động của nó (thiết lập ban đầu), và công nghệ, xã hội và hoạt động kinh tế tiền ảo khả thi.
2.DAO là gì?
Viết tắt của DAO chính là “tổ chức tự động hóa và phi tập trung”. Vào lúc ban đầu DAO chỉ có một mục đích duy nhất chính là một thực thể ảo, thành viên trong DAO đều có quyền sử dụng tài sản trong đó và thay đổi mã code của nó. Mặc dù chưa xuất hiện định nghĩa thật sự của DAO, bởi vì những hình thức cơ chế này vẫn không ngừng phát triển, nhưng DAO chính là một mô hình được điều phối bởi những người trong nghành mà không có sự hiện diện của bên thứ ba, để cùng nhau thực hiện một mục tiêu đã được đặt ra.
Năm 2013, Bitshares、Steem và Dan Larimer – người hợp tác sáng lập chuỗi khối EOS đã giới thiệu DAO như một dạng Bitcoin, xem tiền điện tử như cổ phần “ công ty tự động hóa và phi tập trung” của (DAC), với mục tiêu tạo ra lợi nhuận cho các cổ đông thông qua việc cung cấp dịch vụ trên thị trường tự do. Và năm ngày sau, tác giả tạp chí Bitcoin khi ấy là Vitalik Buterin (nay là người sáng lập chuỗi khối Ethereum) đã nêu ra, công ty “chẳng qua là toàn bộ con người và hợp đồng”.
Sau này, khái niệm của DAO được phổ cập trong cộng đồng chuỗi khối, đặc biệt trong hệ sinh thái Ethereum. Phần mềm ngôn ngữ của Ethereum đồng ý cho việc tự động hóa, hợp đồng thông minh đưa ra các quy trình và cơ chế quản trị mang tính tổ hợp, DAO đang phát triển mạnh như một lĩnh vực thí nghiệm mở rộng về tính tự động hóa, tính quản trị và quyền tự chủ, góp phần tiến bước cho việc điều tra dân tộc chí, DAO được xưng là nơi quản trị thuật toán.
3.Lịch sử và mục tiêu “phi tập trung”, “tự động hóa” và “tổ chức”
Tổ chức tự động hóa phi tập trung cho phép mọi thứ có thể tổ chức theo cách phi tập trung trong mặt chính trị. “Phi tập trung” chỉ về tính phi tập trung trong phần cứng máy tính vật lý hoặc “nút” trên kết cấu kiến trúc trong các mạng ngang bằng nhau, không chịu sự ảnh hưởng của các cơ quan cưỡng chế hoặc cơ quan trung gian nắm quyền có khả năng ảnh hưởng đến hệ thống
“Tự chủ” chỉ sự độc lập, hoặc chỉ việc tự quản lý của cá nhân và tổ chức. Điều này không thể làm lẫn với tính tự động hóa, mặc dùy quy tắc của việc tự chấp hành sẽ sản sinh tính tự chủ. Căn cứ theo cách nói của Buterin, cách nghĩ về hệ thống tự động hóa đã hình thành trước cộng đồng chuỗi khối ( tham khảo futarchy của Robin Hanson, “thông qua việc dự đoán thị trường của cơ chế quản trị tổ chức”, bộ máy tự tháo tác mang tên “máy tự động”, và bộ tiểu thuyết Daemon)
DAO là sự tiếp diễn của lý tưởng tự động hóa vật lý và mạng lưới cyberpunk (sự nối tiếp về mặt lô gíc), Trong những năm 90 ở thế kỷ 20, trước sự phát minh của đồng xu Bitcoin, những cyberpunk đã bàn luận nhiều lần cách nghĩ về tính tự động hóa, thị trường kỹ thuật số và kết quả thế giới. Thậm chí có một số người đề nghị gỡ bỏ quyền tài sản, xây dựng “khu tự trị tạm thời”, tức thiết lập đặc biệt của hệ thống không đẳng cấp xã hội “tránh kết cấu chịu sự kiểm soát chính thức” , tự trị đất đai. DAO được vận hành trong không gian kỹ thuật số, nhưng lại trải rộng trong việc ảnh hưởng vật lý thế giới.
Năm 2014, Buterin đã miêu tả: “Một tổ chức tự động hóa phi tập trung không phải là cấu trúc phân cấp do một nhóm con người quản trị tương tác, và thông qua hệ thống pháp luật để kiểm soát tài sản, mà nó sẽ liên quan đến một nhóm con người căn cứ vào mã code để tương tác lẫn nhau theo giao ước được chỉ định, và chấp hành trên chuỗi khối”. Mặc dù những suy nghĩ này đã tồn tại trong kinh doanh, kinh tế học, điều khiển học và trong chính trị trước cộng đồng chuỗi khối nguồn mở ngày nay, nhưng những chuỗi khối công cộng mang tính phi tập trung đã khiến họ trở nên khả thi
Cách để phân tích DAO chính là, cái gì đang được tổ chức, các gì đang bị phi tập trung, và ai hoặc cái gì đang chịu sự tự chủ hóa? Điều này không chỉ bao gồm phi tập trung ở cá nhân, và cũng bao gồm sự phi tập trung của cả tập thể, và cần đến việc làm thế nào để cân nhắc việc tối ưu hóa một một loại phi tập trung
4.Tác dụng của con người trong tổ chức phi tập trung
DAO vừa thích hợp áp dụng trong công ty, vừa có thể áp dụng trong cộng đồng. DAO có vốn nội bộ (hoặc tài sản). Những lợi nhuận liên quan chủ yếu của DAO đến từ người đầu tư, người thuê và khách hàng.
Điều nan giải trong sự quản trị phi tập trung mà Buterin nhấn mạnh chính là, trong tổ chức thuật toán có thể lập trình, chúng tôi rốt cuộc cần đến bao nhiêu người? Mặc dù hành động của một số người là sự tất yếu đối với nhiệm vụ chuyên môn cao cấp (mà không phải tương phản), nhưng trong thời đại công nghiệp sau này, con người ngày càng trở nên không quan trọng trong những hoạt động hàng ngày của tổ chức.
“Trong đại lí tự trị, hoàn toàn không cần đến sự tham gia của con người cụ thể; cũng có thể nói, tuy nhiên sự nỗ lực của con người ở một mức độ nào đó là cần thiết, trong việc xây dựng phần cứng trong đại lí vận hành, nhưng nó không cần đến sự tồn tại của bất cứ người nào, để ý thức đến sự tồn tại của đại lí.” – Vitalik Buterin, năm 2014
Mơ ước của tiểu thuyết khoa học chính là, “đại lí tự trị” sẽ trở thành người tham gia vào những tổ chức này, hoặc người có liên quan đến lợi ích của các tổ chức. Một đại lí tự trị hoàn toàn cũng chính là trí tuệ nhân tạo tổng hợp hoàn toàn (Artificial General Intelligence, AGI). Điều này đã bao gồm bản chất khả năng phục hồi, tức đại lí có thể thích ứng, thay đổi và tồn tại trong môi trường, nhằm thực hiện mục tiêu, mãi đến về sau. Từ việc quan sát kết quả xã hội, lợi nhuận và những xu hướng ban đầu có thể thấy được trong trải nghiệm “tổ chức tự động hóa phi tập trung” cung cấp cho, giả thiết được tác dụng của hệ thống tự động hóa và tính khả thi khi đại lí tự động hóa phối hợp với cơ sở thực thi
DAO có thể “suy nghĩ” cho bản thân, đặt tự động hóa làm trung tâm, con người làm ranh giới.
Voshmgir、Zargham và Emmett từng phát biểu trong “mô hình khái niệm trong quan hệ DAO2DAO” : “Tầm nhìn tương lai này hoàn toàn trái ngược với cấu trúc thượng tầng giám sát do nhà nước và doanh nghiệp tài trợ, người sau chính là ứng dụng chủ yếu của sự tiến bộ trí tuệ nhân tạo cơ quan do trung ương tài trợ và sắp xếp.” 2021.
Khái niệm chuỗi khối công cộng phi tập trung, hợp đồng thông minh và DAO đã cung cấp tính khả thi trong việc thăm dò có bao nhiêu điều khoản tổ chức có thể chuyển sang mã code và có thể thực hiện bởi hợp đồng thông minh, có khả năng vận hành mang tính tự trị theo hướng con người.
Việc tự động hóa trong cơ quan chuỗi khối (như DAO) chính là có mức độ tin tưởng nào đó đối với hệ thống, để thực hiện khả năng phát triển rộng và thúc đẩy sự tiến bộ trong xã hội của xã hội kỹ thuật số. Trong bài viết nổi tiếng với tiêu đề “khả năng mở rộng của tiền tệ, chuỗi khối và xã hội”, Nick Szabo chỉ rõ, giảm số lượng người trong chuỗi khối sẽ giảm “khả năng xuất hiện lỗ hỏng đối với bạn đồng hành của chúng ta, phía trung gian và người ngoài” , điều này làm nâng cao hiệu quả tài nguyên, từ đó nâng cao khả năng phát triển rộng trong xã hội. “Thiểu số nhỏ nhất trong tin tưởng chính là giảm bớt số người tham gia cũng như giảm đi lỗ hỏng trong việc mang đến những hành vi có khả năng gây tổn hại đối với chúng ta và đối với người ngoài và phía trung gian.” ”Nick Szabo. DAO dự định giảm độ tin tưởng mã hóa xuống mức số nhỏ và tự động hóa hiệu suất thông qua việc sử dụng chuỗi khối, giảm những lỗ hỏng từ con người, để sản sinh ra cơ cấu xã hội và xã hội mang tính mở rộng, đôc lập, tự chủ
Việc những hình thức mạng lưới vật lý mới mẻ như thế liệu có thể thực hiện tự động hóa cá nhân và tập thể thì vẫn nằm trong tầm quan sát. Chương kế tiếp sẽ bàn về loại hình của DAO, những cách thường dùng để xây dựng DAO và định nghĩa mang tính linh hoạt của DAO, để tiếp tục cho việc phân tích nghiên cứu dự án
5. Quản trị của DAO : kỹ thuật trên chuỗi và xã giao ngoài chuỗi
Các học giả đã chia nhóm hai loại hình DAO chủ yếu thành phương thức tham gia và phương thức thuật toán. Phương thức tham gia DAO (Participatory DAOs) là cùng nhau quản trị thông qua hợp đồng thông minh và phương thức đồng thuận phân tán, nhắm làm rõ sở thích của từng thành viên. Phương thức thuật toán DAO (Algorithmic DAOs) chỉ tất cả chức năng của DAO toàn quyền giao phó cho thuật toán, và quyết định của cơ sở móng nền là hợp đồng thông minh.
Một ví dụ điển hình của phương thức tham gia DAO có lẽ là GitcoinDAO, nó có một hội đồng, có thể phân phát đồng xu quản trị cho người quản lí, đánh giá dự án đề xuất trên diễn đàn, bầu phiếu ở “chụp nhanh”( một công cụ bầu phiếu “ngoài chuỗi”), sau đó tiến hành đề xuất bầu phiếu, ví dự như việc phân phối nguồn vốn. Phương pháp thuật toán DAO chính là DxDAO, nó được hoạt động trong tình trạng không có thành viên xác định, được vận hành bởi cộng đồng, không cần đến sự phối hợp của bất cứ dự án hoặc nhóm đội nào, nó khống chế gioa ước giao dịch phi tập trung và những công cụ DeFi khác.
Mục tiêu của DxDAO và những DAO khác có khả năng tự định nghĩa bản thân nó là “thuật toán” chính là “cố gắng phân bố rộng rãi ngay phút đầu tiên”
Nhưng, tất cả DAO đều có tính tham gia và tính thuật toán,. Đây chính là nét độc đáo của DAO. DAO cần có sự tham gia, đây chính là một quá trình chính trị, người tham gia vào quá trình đưa quyết định sẽ xác định vị trí lẫn nhau thông qua mối quan hệ nắm quyền phát sinh “ngoài chuỗi”, và quản trị thuật toán, đây chính là quyết định được phản ánh và thực hiện “trên chuỗi” thông qua việc sử dụng hợp đồng thông minh. Kỹ thuật quản trị và kết cấu của DAO (bao gồm mật khẩu và phép tính) bộ phận cấu thành và xã hội (bao gồm những quyết định trong phạm vi, hoặc những quyết định phù hợp có thể tiếp nhận giá trị văn hóa) đều có giá trị và mang tính tất yếu.
Sự khác biệt của hai loại tư duy trong hai bộ phận này đã thể hiện rõ, liên quan đến mối quan hệ giữa giá trị và rủi ro trong thành phần xã hội và xu hướng văn hóa sâu sắc về giá trị của bộ phận công nghệ trong cộng đồng chuỗi khối. Loại hình căng thẳng trong hai mặt như dạng này thường xuyên xuất hiện trong lịch sử chuỗi khối, thậm chí đã cắm sâu vào gốc rễ lịch sử quản trị chuỗi khối
6.Đóng vai trò là lịch sử tóm tắt quản trị chuỗi khối của “trên chuỗi” và “dưới chuỗi”
Xét về góc độ lịch sử, quản trị chuỗi khối là chỉ các quy tắc chuỗi khối về mã code phần mềm trong giao ước chuỗi khối đã thay đổi ra sao. Xoay quanh những suy nghĩ về quản trị chuỗi khối đã ăn sâu vào văn hóa , ví dụ như lý tưởng mang tính bất biến và tối thiểu lòng tin giữa người với người trong đồng xu Bitcoin, việc này đã dẫn đến hình hài ý thức “mã code chính là luật pháp”. Liên quan đến những lời bàn cãi về tác dụng mà con người đã can thiệp cũng được gọi là quản trị “trên chuỗi” và “dưới chuỗi”
Quản trị “trên chuỗi” chính là quy tắc quản trị đúng đắn trong việc quản trị mã code phần mềm. Việc tự động thực hiện nâng cấp mã code trong giao ước thuộc các điểm chuỗi khối là để đáp ứng cho quá trình bầu phiếu của những người sở hữu tiền ảo trên chuỗi. Cùng với đó, quản trị “dưới chuỗi” là chỉ những quy tắc không được rõ ràng cho lắm, việc làm thế nào để chia sẻ, thảo luận và cân nhắc suy nghĩ ngoài những quyết định mang tính chính thức, ghi chép, minh bạch về các quy trình không dựa trên mã code sẽ phản ánh trong nút quyết định nâng cấp thì phần mềm truyền tải của họ đã làm thay đổi giao ước. Vì thế, những điểm nút trong nút với nút của mạng lưới chính là những người tham gia tích cực vào quá trình quản trị
Sau buổi phản biện về sự tấn công của hacker và vấn đề kéo dài quản trị, Buterin cho rằng : “những người mang suy nghĩ cho rằng mục đích của chuỗi khối chính là tiêu diệt sạch trực giác và cảm giác kém cõi của còn người để ủng hộ cho thuật toán quản trị hoàn toàn (nhấn mạnh “hoàn toàn”) chính là những kẻ điên rồ.”
Ngày nay, cộng đồng Ethereum thường sử dụng “dưới chuỗi” của họ, tiến trình lấy người làm vốn. Ví dụ, quỹ Ethereum sẽ có tác dụng phối hợp cực kỳ quan trọng trong việc phát triển giao ước, ví dụ như mời nhân viên nghiên cứu phát triển dự án và định kỳ chủ trì hội nghị “chính sách quyết định thay đổi Ethereum” (EIP), khi cộng đồng cần đến sự điều phối của thợ mỏ, nơi giao dịch và nhà điều hành nút được sự đồng thuận sơ xài của xã hội để nâng cấp phần mềm của chúng sau khi giao ước bị “chia rẽ” bởi hacker “DAO” , ưu thế của phương án này được chứng kiến rõ ràng. Một khuyết điểm trong vấn đề “dưới chuỗi” chỉ đơn giản là hiệu suất và khả năng phát triển rộng, người sáng lập ra Ethereum chính là Vitalik Buterin đã phát biểu quá trình nâng cấp giao ước của Ethereum2.0 diễn ra chậm hơn trong dự đoán ban đầu của họ.
Cùng với đó, những cộng đồng chuỗi khối khác đã sử dụng phương pháp quản trị trên chuỗi như là Polka Dot và Tezos…, trong đó việc nâng cấp giao ước là phải thông qua cuộc bầu phiếu trưng cầu ý kiến chọn ra loại hình phù hợp, mã code phần mềm là không thể thay đổi được, và điều này cũng có nghĩa là một khi thiết lập là không thể thay đổi được. Cách làm này có một ưu điểm chính là tính đại biểu và tính minh bạch. Và cách làm vẫn tồn tại một khuyết điểm chính là đơn giản hóa việc quản trị thành cuộc bầu phiếu, nhưng trên thật tế thì quá trình tổ hợp công nghệ và xã hội đa tầng đã chịu sự tương tác phối hợp và khống chế từ hệ thống, điều này e là không thể dự đoán ngay từ phút đầu được, vì thế không thể mã hóa trước vào quy tắc giao ước
Cộng đồng chuỗi khối được hướng dẫn bởi giá trị buông thả quyền lực chính trị. Tiến trình quản trị trên chuỗi đã xây dựng nên quy tắc quản trị đúng đắn và cung cấp sự minh bạch nhất định. Cùng với đó, tiến trình quản trị dưới chuỗi lại không hề rõ ràng, thậm chí là lộn xộn và sở hữu tính chính trị bên trong, nhưng ở một mức độ nào đó những điểm này vẫn có thể tránh khỏi , thậm chí có thể giúp ích cho dự án trong việc lãnh đạo, giáo dục và xây dựng hướng đi đáng tin. Khả năng cung cấp trong mặt xã hội và công nghệ trong quản trị DAO không chỉ là một loại lựa chọn thiết kế theo hệ thống, mà nó chính là một dạng lựa chọn có hình thái ý thức. Người tham gia vào công việc quản trị và cộng đồng chuỗi khối đã đặt ra chuẩn mực văn hóa ảnh hưởng đến thông tin và khích lệ
Đã sản sinh ra kết quả và nhấn mạnh vào điểm gì trong quá trình quản trị “trên chuỗi” hoặc “dưới chuỗi”, và trong những tình hình nào sẽ mang tính đàn hồi, cần phân tích rõ về mặt này.
7.”chủ nghĩa DAO” —— DAO hiện đại
Có thể nói một cách khẳng định, DAO đã trở thành “gần như là tôn giáo mạng lưới（quasi-cyber-religion）”
DAO của hiện đại thông thường sẽ sắp xếp ở “ứng dụng trình duyệt phi tập trung” trên chuỗi khối hiệp định ở tầng 1. Chuỗi khối cộng đồng đã cung cấp năng lực thí nghiệm DAO và nhận được chứng minh trong phương pháp số lượng lớn “DAO” xuất hiện ở cộng đồng chuỗi khối này nay.
Nếu muốn nhận được vị trí pháp luật khi đăng kí thành lập công ty thực thể (ở Mỹ), DAO cần phải :
•Bố trí trên chuỗi công cộng，
• Cung cấp địa chỉ công cộng duy nhất（dĩ），để tiện cho mọi người có thể xem được thao tác của họ ，
• Phần mềm mã hóa cần phải có mã nguồn mở，phần mềm mã hóa cần phải thông qua kiểm duyệt ，người ngoài nghành vẫn có thể đọc hiểu lượng biến trong hợp đồng thông minh và hạn chế của đồng xu，
• Quản trị cần phải phi tập trung trong kỹ thuật kiến trúc của DAO，
• Ít nhất có một thành viên DAO，
• Một điểm liên lạc，
•Mang cơ chế giải quyết tranh luận về sức ràng buộc mà người tham gia sở hữu ,
• Mang cơ chế giải quyết tranh luận về tương tác với bên thứ ba ngoài DAO
Đóng vai trò trong việc thi hành cơ sở chuỗi khối của hệ thống công nghệ xã hội, tồn tại cùng lúc hai loại hình quản trị DAO: do quản trị cơ sở hạ tầng và cơ sở hạ tầng quản trị. Loại hình cùng lúc tồn tại như thế trong nhân vật và chức năng của DAO là vô rõ ràng.
DAO tồn tại trong việc sử dụng để phân phối vốn rủi ro (FlamingoDAO), sản phẩm công cộng được tài trợ (GitcoinDAO), quản lý giao ước (DeFi) “tài chính phi tập trung”, ví dụ như tự động làm thương số thị trường (UniswapDAO), tài trợ nghiên cứu kéo dài tuổi thọ (VitaDAO) và xây dựng bản thân (1Hive).
Những thứ này đều có thể phân loại thêm, mặc dù định nghĩa vẫn rất rộng rãi. Quy định trong giao ước về việc quản lý của người gia nhập vào DAO, cung cấp sức lao động của giao ước quản lý trong DAO.
8. Thông qua tính khả năng tổ hợp để thực hiện tự động hóa
Thông qua khả năng tổ hợp của cơ sở hạ tầng chuỗi khối, DAO đang phát triển lí tưởng trên con đường tự động hóa. Một DAO, ví dụ như 1Hive, có thể vận hành trên một giao ước với ví dụ là Ethereum. Thân phận duy nhất có thể thông qua trình duyệt ứng dụng phi tập trung（ví dụ như BrightID）để kiểm tra. Nó có nhận được nguồn vốn công cộng thông qua kết nối đường cong, phát hành công bằng, hoặc tìm kiếm lại những airdrop cũ. Cống hiến lao động có thể sử dụng “tín dụng” để xác định và so sánh. Tranh cãi có thể thông qua （ví dụ như Aragon hoặc Kleros）tiến hành phán xử trong những tòa án phân tán. Và có thể cung cấp bảo hiểm khi xuất hiện hacker trong mã code hoặc những tình trạng tổn thất do sai sót. Nhưng thứ này đã cung cấp cơ chế mô-đun hóa, có thể tổ hợp và mang nhiều cấp bậc, dùng để chấp hành quá trình quản trị đặc biệt là khi chuyển đổi giữ hai không gian là không gian vật lý và không gian mạng lưới.
Chương tiếp theo sẽ nói về những cách thường gặp trong việc “xây dựng” hoặc “trở thành” DAO thông qua “DAOFirst” hoặc “thoát đến DAO”
9. Just DAO it （sinh ra，birth）
Nguồn: “làm thế nào để khởi động DAO”, trích bài tweet của Kevin Owocki – người hợp tác sáng lập kiêm giám đốc điều hành của Gitcoin (nay thuộc GitcoinDAO)
“DAO ưu tiên（DAO First）”v.s. “thoát đến DAO（exit to DAO）”
“Thông thường thì DAO cũng giống như một loại sinh vật, sở hữu ý thức chủ quan của riêng mình, có thể cảm nhận, cảm giác, suy nghĩ và đưa ra quyết định.” ——Matan Field，DAOStack
DAO thường sử dụng hai con đường chủ yếu để trở thành DAO. Một là phương pháp “DAO ưu tiên”. Và cách khác chính là thông qua phương pháp tiến dần trên con đường chuyển tiếp qua phi tập trung, tôi xưng là “thoát đến DAO”
Phương pháp “ưu tiên DAO”
Người đầu tiên đề xuất ra phương pháp “ưu tiên DAO” chính là Kain Warwick – người sáng lập ra giao ước Synthetix DeFi. Ưu tiên DAO chỉ việc xác định phân phối tiền ảo và quy tắc ban đầu hình thành nguồn vốn khi DAO bắt đầu được thiết kế, mà không phải là một dự án thay thế được xây dựng và chuyển tiếp từ các công ty truyền thống
“thoát đến DAO”（phương pháp tiến dần về phi tập trung）
Dự án thay thế của phương pháp ưu tiên DAO chính là tiến dần về hướng phi tập trung. Chúng ta có thể thấy được phương pháp này tồn tại trong nhiều dự án, nguồn gốc ban đầu của nó cũng chỉ là một ý tưởng hoặc là một sản phẩm, vì công cụ DAO chưa hoàn toàn thuần thục, nên hiện nay có mong muốn đưa quyền quyết định “phân quyền”( decentralise ) cho cộng đồng. Phương pháp tiến dần về hướng phi tập trung là sau khi dự án sở hữu cộng đồng mới hình thành quy tắc qua việc xác định việc phân chia vốn và tiền ảo. Điểm phức tạp khi làm việc này ở chỗ, cần phải ra quyết định chung với cộng đồng mới được xem là dự án phân phối hợp pháp, nhưng cũng đồng nghĩa sẽ gặp tình trạng mơ hồ không rõ, giao ước chính trị và chủ nghĩa quan liêu (hoặc “fucking yourself”, căn cứ vào lời phát biểu của Kain)
Tôi sẽ xưng “phương pháp tiến dần về hướng phi tập trung” là “thoát đến DAO” (được Rich Brown của SCRF gọi thân mật thành “DExit”). Trong “thoát đến cộng đồng (exit to community) ” của Nathan Schneider và Morshed Mannan, có ba công cụ tạo điều kiện cho công ty chuyển quyền kiểm soát đến tay cộng đồng của họ. Tức là : i.mô hình tin cậy (the trust model), tất cả quyền đều nằm trong ủy thác của người được ủy thác quản lý; ii. Mô hình liên kết (the federation model), công ty được tổ hợp bởi nhiều công ty thực thể độc lập, và, iii, mô hình mã hóa (the tokenization model), sử dụng công nghệ chuỗi khối. Trong DAO, chúng tôi có thể thấy được cả ba công cụ này đều đang trong quá trình phát huy tác dụng : từ người sở hữu ví tiền cần phải kí tên nhiều lần trong vai trò “người ủy thác”, bảo đảm tính ổn định của hệ thống trong tiền ảo cá voi, và thúc đẩy sự phát triển của cộng đồng tham gia vào phong trào mã hóa kỹ thuật số. Rủi ro mà tôi chỉ ra, người sáng lập dự án đã nhanh chóng thoát khỏi “tập trung hóa” đến DAO, điều này khiến cho nhiều lớp dưới cùng của các công cụ thiết kế thực hiện cơ sở hạ tầng của cơ quan này gặp rủi ro
Mặc dù con người vô cùng quan tâm đến việc khởi một DAO mới, nhưng véc tơ tấn công của chúng và phương thức trích xuất giá trị của chúng lại không nhận được bao nhiêu sự quan tâm.
Những phần khác của bài văn này sẽ chú trọng vào xu hướng DAO trong việc tìm kiếm xây dựng và giải quyết lỗ hỏng trong DAO, và để hiểu vai trò này như một dạng thủ đoạn, những mặt công nghệ và xã hội nào của quản trị và kết cấu DAO (đóng vai trò là tiến trình và quy tắc quyết định) đang ổn định trong tổ hợp thuật toán công nghệ xã hội hoặc phá hoại khả năng phục hồi của những mặt này
10.Định nghĩa khả năng phục hồi của DAO (resilience in DAOs)
DAO được sinh do sự tham gia, và cũng mất vì sự tham gia, một DAO có khả năng phục hồi chính là DAO có thể duy trì số lượng người tham gia ở mức nhất định để tiếp tục đi theo những mục tiêu đã thiết lập và cả mục tiêu mới. Người hợp tác sáng lập DAOStack là Matan Field đã thể hiện: “Nếu như những hành động trong hệ thống quyết định phi tập trung có thể đảm bảo tất cả quyết định được đưa ở DAO đa phần thống nhất với ý kiến của họ, vậy thì chúng có khả năng phục hồi.” Nếu như không có một mục tiêu nhất định và những người tham gia vào đó, đối với sự cân nhắc trong khả phục hồi và “thành công” sẽ không được rõ ràng. Vì thế, khả năng phục hồi chính là một thứ căn cứ vào sứ mệnh ở bản thân nó và hành vi trong những hành động vì mục đích quản trị
Tình hình căng thẳng đang diễn ra trong cộng đồng DAO chính là làm thế nào để xây dựng tổ chức tự trị, phi tập trung và có thể phát triển rộng rãi, để thực hiện những mục tiêu đã quyết định trước đó thông qua sự cân bằng giữa xã hội và xu hướng công nghệ. Vì thế, mặt định nghĩa quản trị （governance surface）và thực hành quản trị（enacting governance）là cột mốc quan trọng trong khả năng phục hồi
Lỗ hỏng của DAO (DAO vulnerabilities)
DAO dễ dàng bị tấn công bởi xã hội và những đòn tấn công công nghệ
Tấn công xã hội bao gồm tấn công đồng mưu và tấn công phù thủy. Tấn công đồng mưu (collusion attacks) chỉ những thành viên trong loại hình nào đó có tỉ lệ tương đối lớn, họ sẽ đứng trên một chiến tuyến với nhau để chuyên môn chỉ đạo hoạt động của DAO. Tấn công phù thủy (Sybil attacks) là con người sẽ tạo ra nhiều thân phận khác nhau nhằm mục đích phá hoại quy tắc và lợi dụng điểm nào đó trong hệ thống. Hối lộ và tập trung hóa cũng được xem là một điều uy hiếp đối với DAO, đây có thể là kết quả của cơ chế thiết kế (thông tin và khích lệ). Có một thuật ngữ mới dành riêng cho việc miêu tả quản trị lỗ hỏng, chính là “ giá trị có thể trích xuất trong quản trị (governance extractible value) ”, dùng để miêu tả chủ nghĩa ngắn hạn và bóc lột mang tính kết cấu của tư bản
Tấn công công nghệ có thể do lỗi của phần mềm mã hóa mà dẫn đến lỗi trong tính an toàn, ví dụ được hiển thị bởi hacker “The DAO”
Những thứ này đối với việc phân tích sơ bộ về lỗ hỏng của DAO đã làm rõ tầm quan trọng trong việc góp phần tham gia của văn hóa, vì thế cũng được xem là một bộ phận về khả năng phục hồi của DAO
11.Nền tảng để hình thành sinh mạng DAO
“Khi một công ty trở thành DAO”, trích bài tweet của Kevin Owocki – người hợp tác sáng lập kiêm giám đốc điều hành của Gitcoin (nay thuộc GitcoinDAO)
Một dạng văn hóa mang tính tham gia
Người sáng lập ra Blockscience là Michael Zargham đã phát biểu, DAO là bộ tập hợp của “con người, công cụ và tiến trình”. Điều này bao gồm thông số kỹ thuật và thông tin văn hóa, quy tắc và biện pháp khích lệ, để thực hiện mục đích và mục tiêu đúng đắn. Nhưng, những nguyên tố này vẫn đang trong quá trình tiến hành, thích ứng để cùng nhau bắt tay vào việc xây dựng, nhiều lúc sẽ làm tăng mạnh sự sống của DAO (tham gia vào mục tiêu đã nêu trên), nhiều khi lại gây cản trở cho nó. Chỉ có việc cổ vũ tham gia vào thì DAO mới có khả năng sinh tồn
Lợi nhuận và văn hóa chính là yếu tố kích lệ trong việc tham gia vào DAO. Tham gia chính là bộ phận quan trọng để tổ hợp DAO. Bởi vì DAO vừa mang tính xã hội vừa có tính công nghệ, vì thế những mặt cổ vũ tham gia vào DAO chính là văn hóa và lợi nhuận. DAO thông thường phải sở hữu cùng lúc hai yếu tố này
Khi giá cả tăng cao, mỗi người đều sẽ nghe đến đồng tiền điện tử. DAO sử dụng đồng tiền kỹ thuật số để cổ vũ những hành động của người tham gia được tạo trên nên tảng cần thiết và dùng để nghiêm trị những hành vi vi phạm (ví dụ như “tiêu diệt” (slashing) trong chứng minh quyền lợi). Bộ phận DAO được tổ hợp bởi người đồi trụy, “một loại văn hóa con liên quan đến góc khuất trong nghành tài chính phi tập trung mang tiếng tăm xấu, đó chính là nổi tiếng trong việc lên kế hoạch nâng cao giá trị để bản thân dễ dàng bán ra.” Được gọi là “DeFi Degens”
Một yếu tố khác chính là văn hóa. Văn hóa được xem là hành vi và quy tắc xã hội của con người trong xã hội, thể hiện trong tri thức, tín ngưỡng và tập quán của cá nhân và quần thể. Ví dụ : FlamingoDAO “là bộ phận quan trọng trong hệ sinh thái này trong việc ủng hộ, mua vào, lưu giữ, sưu tầm và đánh dấu tiềm năng”, đặc biệt là NFT. Nó đang được đầu tư trong việc nhận biết và bảo vệ những sản phẩm nghệ thuật văn hóa có giá trị cao. Tuy nhiên, nó được tổ hợp bởi người đăng kí đầu tư, và có thể hiểu được mức doanh thu nhận được khi họ đầu tư vào những tài sản văn hóa này . Cùng với đó, như 1Hive những DAO khác sử dụng đồng tiền kỹ thuật số để kích lệ sức lao động trong DAO, để thúc đẩy sự phát triển, sự tăng trưởng và khả năng kéo dài của bản thân nó
Thiết kế văn hóa
Trong “sau cuộc lốc xoáy kỹ thuật số”, Kevin Werbach cho rằng quản trị trong hệ thống chuỗi khối cần phải “theo thiết kế”, không thể sau khi xảy ra mới suy nghĩ ra được. Hoặc, văn hóa cũng cần phải được thiết kế ra, bởi vì nó là thứ dẫn dắt cộng đồng thông qua việc thích ứng và khi trong quá trình xung kích và thay đổi của toàn hệ thống vẫn tạo điều kiện cho người tham gia gia nhập vào
12.Tổng kết
Phần 1 của bài văn này đã nêu cột mốc lịch sử và xu hướng văn hóa của DAO, đặc biệt là mối quan hệ căng thẳng giữa sự ảnh hưởng từ con người và ảnh hưởng từ thuật toán trong quản trị của DAO. Tôi đã nêu về lịch sử khái niệm cộng đồng chuỗi khối hiện đại của DAO, mối quan hệ căng thẳng giữa con người và thành phần thuật toán trong quản trị DAO. Ví dụ như mối quan hệ căng thẳng trong việc nhập vai biện luận quản trị trong “trên chuỗi” và “ngoài chuỗi”, và giới thiệu một số phương pháp thường gặp trong việc xây dựng DAO, đây chính là những miêu tả có ích cho những nghiên cứu điển hình về sau
Đây đã được xem là xây dựng một từ điển DAO cơ bản, thông qua nó để quan sát nguyên tố và phân loại của DAO nhằm tiện cho việc phòng chống những lỗ hỏng. Nhằm quan sát và tìm hiểu tính đàn hồi trong DAO, đưa ra ví dụ thông qua thuật toán quản trị từng bước buông bỏ quyền lực chính trị.
Phần thứ 2 sẽ thông qua những ví dụ trong dân tộc chí để nghiên cứu và quan sát lỗ hỏng kỹ thuật và xã hội thường gặp ở DAO. Bao gồm cả những ví dụ về tìm kiếm cái chết và phục hồi DAO. Phân tích những loại hình DAO khác nhau (quản trị trên chuỗi và dưới chuỗi) làm thế nào để ứng phó những thứ giúp ích cho việc tìm hiểu tổ chức phi tập trung có thể trang bị khả năng phục hồi khi thông qua chính trị phi tập trung, cùng với những người tham gia trong hiện tượng này và tình hình, cân nhắc, tính rủi ro của DAO.
Hy vọng thông qua bài viết này bạn có thể hiểu thêm được một phần về NFT, nếu bạn là một người cuồng NFT, hoan nghệnh bạn tham gia những GROUP thảo luận để chia sẻ nhé
[GROUP ZALO] : https://zalo.me/g/ojpqww154
[GROUP FACE] : https://www.facebook.com/groups/306935157933
留言
張貼留言